Jedna gra – wieczna pasja

Szachy są strategiczną grą planszową, w której dwóch graczy rywalizuje na 64-polowej szachownicy, używając zestawu bierek, takich jak piony i figury. Powszechnie, chociaż nieprecyzyjnie, używa się terminu "szachy" również w odniesieniu do tych bierki. Szachy zostały uznane przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski za dyscyplinę sportu. Wśród gier, szachy są przykładem gier z doskonałą informacją, gdzie obie strony mają pełną wiedzę o stanie rozgrywki.

Wszyscy uczestnicy gry dysponują zestawami bierek w różnych kolorach. Każdy zestaw zawiera szesnaście bierek, w tym króla, hetmana (nazywanego także damą, damką, królową lub królówką), dwa gońce (nazywane czasami lauframi), dwa skoczki (popularnie określane jako końmi lub konikami), dwie wieże oraz osiem pionów (pionków).

Historia szachów

Szachy mają swoje korzenie w Indiach, gdzie były znane jako czaturanga. Przeniesiono je do Persji w VII wieku naszej ery, gdzie przekształciły się w grę o nazwie czatrang. Później, po opanowaniu Persji przez Arabów, gra uległa kolejnym zmianom, tworząc szatrandż.
W kolejnych wiekach szachy rozprzestrzeniły się na inne kontynenty. Z Sycylii i południowej części Półwyspu Iberyjskiego trafiły do Włoch i Hiszpanii, a następnie do Francji, Niemiec, Anglii i Skandynawii. W Czechach gra została przywieziona przez kupców z Włoch. Na Rusi szachy pojawiły się prawdopodobnie wcześniej, około VIII-IX wieku, prosto ze Wschodu - z Iranu i środkowej Azji.
Na tereny polskie szachy dotarły różnymi drogami: z Czech, przez morskie szlaki handlowe oraz z Rusi Kijowskiej. W Polsce szachy miały wyjątkowe znaczenie i kultowy charakter. Jan Kochanowski opisał tę grę w komediowym poemacie "Szachy", podkreślając jej popularność wśród królewskich rodów, szlachty i mieszczan. Były też mistrzowie, którzy opanowali szachy na poziomie wręcz ezoterycznym.
W czasach renesansu nastąpił rozkwit szachów, zwany "złotym okresem", szczególnie w Hiszpanii i Włoszech, osiągając szczyt popularności na przełomie XVI i XVII wieku. Gry szachowe stały się coraz bardziej zaawansowane dzięki analizom Gioachino Greco, Ruya Lopeza i Alessandro Salvio. Pierwsze podręczniki pojawiły się, a pojedynki mistrzów przyciągały zainteresowanie szerokiego grona ludzi. Rozpoczęto organizowanie pierwszych meczów i nielicznie obsadzonych turniejów. Powstawało coraz więcej ośrodków życia szachowego, klubów i towarzystw.
W połowie XVIII wieku, dwie osobowości zainicjowały nowy etap rozwoju teorii i praktyki szachowej: François Philidor i Filip Stamma. Philidor napisał fundamentalną książkę "Analiza gry w szachy", a Stamma propagował szachy we Francji i Anglii. W różnych krajach pojawili się nowi mistrzowie, jak Howard Staunton w Anglii, Aleksander Pietrow w Rosji, Louis de la Bourdonnais we Francji, Adolf Anderssen w Niemczech i Paul Morphy w Stanach Zjednoczonych, tocząc walki o nieoficjalny tytuł mistrza świata.

W 1886 r. odbył się pierwszy oficjalny mecz o tytuł mistrza świata pomiędzy Johannesem Zukertortem, uznawanym za nieoficjalnego mistrza świata, a Wilhelmem Steinitzem, którego zwycięzcą został Steinitz. Następnie przez kolejne 100 lat zasady wyłaniania najmocniejszego szachisty na świecie zmieniały się wielokrotnie, a mistrzami byli m.in. Emanuel Lasker, Jose Raul Capablanca, Aleksander Alechin, Max Euwe, Michaił Botwinnik (pierwszy oficjalny mistrz świata wyłoniony przez Międzynarodową Federację Szachową - FIDE, założoną w 1924), Wasilij Smysłow, Michaił Tal, Tigran Petrosjan, Borys Spasski, Bobby Fischer, Anatolij Karpow i Garri Kasparow.
Od 1993 do 2006 r. wystąpił rozłam w systemie wyłaniania mistrza świata, w tym okresie byli dwaj mistrzowie, reprezentujący organizacje FIDE i PCA (później Braingames). W 2006 odbył się mecz unifikacyjny, a kolejnym mistrzem został Władimir Kramnik. Następnie tytuł najlepszego szachisty świata należał do Viswanathana Ananda od 2007 do 2013 r., a od listopada 2013 do dziś należy do Magnusa Carlsena.
Pierwszy wielki międzynarodowy turniej odbył się w 1851 r. w Londynie, a jego zwycięzcą został Adolf Anderssen. W 1924 r. powstała Międzynarodowa Federacja Szachowa, a od tego czasu organizowane są szachowe olimpiady. Rok później, w 1927 r. , zaczęły się mistrzostwa świata kobiet, a pierwszą mistrzynią została Vera Menchik. W kolejnych latach powstały mistrzostwa świata juniorów, studentów oraz turnieje szachów korespondencyjnych. Zaczęto organizować także mistrzostwa kontynentów zarówno indywidualnie, jak i drużynowo.
Pierwsze drużynowe mistrzostwa Polski w szachach odbyły się w 1929 r., a indywidualne mistrzostwa kraju rozegrano przed wojną czterokrotnie: w 1926 i 1935 w Warszawie, w 1927 w Łodzi oraz w 1937 w Juracie.
W drugiej połowie XX wieku możliwe było już granie w szachy z komputerem, a później również przez Internet. 6 czerwca 1970 r. dwóch radzieckich kosmonautów, Andrijan Nikołajew i Witalij Siewastjanow, rozegrali pierwszą w historii partię szachową między kosmonautami w przestrzeni kosmicznej a ich kolegami na Ziemi.